پایتخت : کیتو
جمعیت : 13922000
واحد پول :
بومی‌ها مدت‌ها پیش از فتح منطقه توسط امپراتوری اینکا در این ناحیه سکونت یافتند.
بدلیل جنگ‌ها و ازدواج‌ها با ملل مختلفی که ساکن دره‌های رشته کوه آند بودند، این ناحیه بخشی از قلمروی امپراتوری اینکاها شد.
آتاهوالپا یکی از پسران امپراتور اینکا هواینا کاپاک در شهر کیتو متولد شد.
با این وجود از آنجاکه امپراتور پسر دیگری بنام هاسکار داشت که در کوسکو یایتخت امپراتوری اینکا متولد شده بود، تاج پادشاهی به وی نرسید.
بنابراین امپراتوری به دو قسمت تقسیم شد: آتاهالپا فرمانروایی قسمت شمالی را که مرکز آن کیتو بود دریافت کرد و هاسکار قسمت جنوبی را که مرکز آن کوسکو بود به ارث برد.
در سال ۱۵۳۱ فاتحان اسپانیایی با فرمانروایی فرانسیسکو پیزارو وارد امپراتوری اینکاها شدند که بدلیل چنگ‌های داخلی بسیار ضعیف شده بود.
آتاهوالپا به دنبال اتحاد با اسپانیایی‌ها برای غلبه بر هاسکار بود تا فروانروایی کل امپراتوری اینکاها را بدست گیرد.
اما اسپانیایی‌ها خود قصد تصرف داشتند و بنابراین در قلعه‌ای نظامی در کاجامارکا استقرار یافتند و در نبرد کاجامارکا آتاهالپا را اسیر کرده و وی را گروکان گرفتند.
وی در سلولی پر از طلا که مانع فرار او می‌شدند اسیر بود.
در مدت اسارت، آتاهوالپا برنامه‌ای برای کشتن نابرادری خود در کوسکو طرح کرد.
صحنه برای غلبهٔ اسپانیایی‌ها بر کل امپراتوری اینکاها آماده بود.
با وجود اینکه اسپانیایی‌ها در محاصرهٔ اینکاها بودند؛ آتاهوالپا را اعدام کردند.
اسپانیایی‌ها برای فرار از محاصرهٔ قلعه، تمامی توپ‌های خود را شلیک کردند و از میان اینکاها گریختند.
در سال‌های بعدی اسپانیایی‌ها در پرو به قدرت رسیدند.